Stefan Żeromski

Życiorys, twórczość i wspomnienia

Stefan Żeromski, pseudonimy Maurycy Zych, Józef Katerla i Stefan Iksmoreż. Prozaik, dramatopisarz, publicysta.

Urodził się 5 października 1864 r. w Strawczynie, w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Wychował się w Ciekotach koło Kielc. Jego rodzice Wincenty i Franciszka Żeromscy bardzo wcześnie umarli. W 1874 roku rozpoczął naukę w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach. Zaczął pisać wiersze, dramaty. Problemy finansowe i gruźlica spowodowały, że nie uzyskał matury. Podjął studia w Instytucie Weterynarii w Warszawie, których nie udało mu się skończyć. Podjął pracę guwernera w zamożnych domach. W 1908 roku poznał malarkę Annę Zawadzką. Zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego, przeniósł się do Galicji, a w 1909 wyjechał do Paryża, od 1913 r. przebywał w Zakopanem. W 1913 r. urodziła im się córka Monika. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów Polskich, jednak nie brał udziału w walkach, z Janem Kasprowiczem działał w pracach Naczelnego Komitetu Zakopiańskiego. Był prezydentem Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. Od 1919 roku przebywał w Warszawie. Był inicjatorem projektu Akademii Literatury, współzałożycielem i prezesem (1920) Związku Zawodowego Literatów Polskich, założycielem Straży Piśmiennictwa Polskiego i polskiego PEN-Clubu (1924). Przyczynił się do powstania Towarzystwa Przyjaciół Pomorza (1920), uczestniczył w akcji plebiscytowej na Mazurach. W dowód uznania dla zasług otrzymał mieszkanie na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1924 roku kandydował do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymał, głównie z powodu kampanii niemieckiej po opublikowaniu tomu Wiatr od morza (1922).

Stefan Żeromski zmarł 20 listopada 1925 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko – reformowanym w Warszawie. Miasto Kielce uchonorowało pisarza – jego imieniem nazwano ulicę. Stał się patronem teatru i najstarszej kieleckiej szkoły średniej. Jego popiersie znajduje się w Parku Miejskim.

        Stefan Żeromski nazywany był „sumieniem narodu”. Każda jego powieść wywoływała ogólnopolską dyskusję. Idee Żeromskiego były bliskie całym pokoleniom.

 

Twórczość

- Zbiory prozy: Opowiadania opublikowane pod pseudonimem Maurycy Zych (1895, m.in. Doktor Piotr, Siłaczka) oraz Rozdziobią nas kruki, wrony... (1895) nawiązujące do powstania styczniowego;
- Utwory powieściowe (1898, dłuższe opowiadania, np. O żołnierzu tułaczu, Promień);
- Powieści społeczno-obyczajowe: Syzyfowe prace (1897), Ludzie bezdomni (tom 1-2, 1899, z datą 1900);
- Napisana w 1904 roku wielka powieść historyczna z okresu wojen napoleońskich Popioły ustaliła ostatecznie reputacje Żeromskiego (tom 1-4, 1904) oraz "klechda" z czasów powstania styczniowego Wierna rzeka (1912);
- Podejmując tematykę historyczną, Żeromski nawiązywał do problemów współczesności, np. w utworach: Powieść o Udałym Walgierzu (Chimera 1905), Sen o szpadzie (1905), Echa leśne (1905), Nagi bruk (1906), Nokturn (1907), Słowo o bandosie (1908), Duma o hetmanie (1908), a także w tragedii Sułkowski (1910);
- Tematykę współczesną podjął w powieściach: Dzieje grzechu (tom 1-2, 1908), Uroda życia (1912), Przedwiośnie (1924, z datą 1925), w trylogii Walka z szatanem (1916-1919) oraz dramatach: Róża (1909), Turoń (1923), Uciekła mi przepióreczka (1924).

Poematy prozą: Wisła (1918), Międzymorze (1923), Puszcza jodłowa (1925).
- Proza publicystyczna m.in.: Początek świata pracy (1919), Snobizm i postęp (1923);

Według utworów Żeromskiego zrealizowano także Filmy:

Dzieje grzechu, Uroda życia, Wierna rzeka, Przedwiośnie, Syzyfowe prace, Ponad śnieg i Wiatr od morza.

W 80 rocznicę śmierci pisarza (20 listopada 1925 r.) w Nałęczowie odbyła się premiera filmu pt. Stefana Żeromskiego dusza rozdarta autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki.

 

Wspomnienia

5 października 2001 r. zmarła w Warszawie w wieku 88 lat Monika Żeromska; artystka, malarka, pisarka. Była córką i zarazem strażniczką pamięci o swoim ojcu Stefanie Żeromskim.

Po wielkim ojcu odziedziczyła talent pisarski; jej wspomnienia, które wydała pod koniec swego życia rozeszły się jako bestsellery.

Pogrzeb Moniki Żeromskiej odbył się w Warszawie 11 października 2001, została pochowana obok rodziców na Cmentarzu Ewangelicko-reformowanym.

 

Wydarzenia

 

Uczniowie Publicznej Szkoły Podstawowej w Mydłowie przygotowują się do wzięcia udziału w wycieczce szkolnej „Śladami Stefana Żeromskiego’’.

W wycieczce wezmą udział wszyscy chętni uczniowie na czele z panią Dyrektor Dorotą Snopek wraz z wychowawcami i nauczycielami.

Planowany termin wycieczki to 20 maja 2025 r. Ziemia świętokrzyska związana jest z życiem i twórczością Stefana Żeromskiego, dlatego też podróż rozpocznie się od miejscowości Ciekoty, w której spędził swoje dzieciństwo i młodość. Tam uczniowie wezmą też udział w lekcji muzealnej poświęconej życiu i twórczości Stefana Żeromskiego.

Następnym punktem zwiedzania będzie Puszcza Jodłowa – nosząca imię poety oraz Góra Radostowa. Kolejnym punktem wycieczki będzie Strawczyn – miejsce urodzin Stefana Żeromskiego. W drodze powrotnej ze Strawczyna odbędzie się zwiedzanie miejsc związanych z  pobytem pisarza w miejscowości Kielce.

Uczestnictwo w wycieczce pozwoli uczniom na lepsze poznanie sylwetki pisarza – przyszłego patrona naszej szkoły.